Er is niets heldhaftigs aan taalheldenklassen
(door Imane Belguenani) Het lijkt stilaan een patroon te worden bij N-VA-ministers van Onderwijs: ingrijpende taalplannen lanceren precies op het moment dat het onderwijsveld niet aanwezig is om weerwerk te bieden. Ook de laatste plannen om de kennis van het Nederlands bij kinderen op te krikken roepen bij mij grote vragen op. En ik sta daarin niet alleen: verschillende onderwijsexperts en onderzoekers uiten dezelfde bezorgdheid.
Wat mij het meest verontrust zijn de zogenaamde taalheldenklassen: aparte taalklassen die zes weken tot twee jaar kunnen duren voor kinderen met een taalachterstand. De heroïsche catchy naam kan niet verbergen waar dit eigenlijk echt om gaat: aparte klassen voor kinderen met een migratieachtergrond. Het klinkt stoer en daadkrachtig, maar in essentie is het niets minder dan segregatie.
Niet realistisch
Laat ons eerst naar de haalbaarheid van de maatregel kijken. In een periode waarin we kampen met een historisch lerarentekort vergen deze plannen maar liefst 2.000 extra leerkrachten. Men rekent daarvoor ook op tolken en vertalers. Maar zij beschikken niet over de didactische en pedagogische vaardigheden die nodig zijn om kinderen met een leerachterstand de taal echt meester te maken. Bovendien weten we al langer dat jonge kinderen een taal het best spelenderwijs en op een natuurlijke manier leren, niet door losse woorden en zinnen in te studeren.
Dit plan houdt bovendien geen enkele rekening met de meertalige realiteit van Brussel. De taalbarometers tonen aan dat het aandeel Brusselaars dat thuis enkel Nederlands spreekt daalt. Toch neemt kennis van Nederlands toe in Brussel. Met succes heeft Open VLD vijfentwintig jaar lang in Brussel ingezet op capaciteitsuitbreiding, onderwijskwaliteit en de kennis van het Nederlands met aandacht voor de thuistaal. Voor liberalen is onderwijs hét instrument voor emancipatie. Ouders kiezen, ondanks hun beperkte kennis van het Nederlands, bewust voor het Nederlandstalig onderwijs om hun kinderen betere kansen te geven. Zonder deze inspanning zou het Nederlandstalig onderwijs in Brussel voor een beperkte, bevoorrechte groep zijn voorbehouden gebleven. Het succes van het Nederlandstalig onderwijs in Brussel is gelukt ondanks het NVA taalbeleid en niet dankzij.
De plannen van Demir dreigen deze positieve evolutie ongedaan te maken. In verschillende Brusselse scholen zullen meertalige kinderen, vaak de helft of meer van het leerlingenbestand, in aparte klassen belanden. Onderzoek is nochtans duidelijk. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat aparte taalklassen beter werken. Integendeel: hoe diverser de klas, hoe sneller kinderen de taal oppikken.
Segregatie!
Alleen dit zou het debat al moeten beslechten. Maar er is iets fundamenteler aan de hand. Het is moreel onaanvaardbaar. Willen we een samenleving waarin kinderen met een migratieachtergrond in aparte klassen terechtkomen? Segregatie onder het mom van taalwinst? Kijk ook hier naar het onderzoek: leerkrachten die lesgeven aan leerlingen met het label 'taalzwak' gaan de verwachtingen bijstellen. De lat wordt lager gelegd én de kinderen dragen dat stigmatiserend etiket mee.
Helden zitten samen in de klas.
De oplossing ligt elders. Versterk de hudige klassen en zorg voor inclusief taalonderwijs binnen de bestaande klassen. Investeer in leerkrachten die weten hoe ze meertaligheid kunnen benutten als troef, niet als probleem. Ondersteun de leerkrachten die vandaag voor een heterogene klas staan. Maak klassen kleiner. Daar moet het gebeuren, niet in parallele circuits. Laat kinderen samen leren, niet apart.
Volgens pedagoog Orhan Agirdag is "kennis van het Nederlands geen voorwaarde voor goede schoolprestaties, maar het resultaat van goed onderwijs." Wie dat niet wil zien, zal de komende jaren kostbare tijd verspillen aan slogans en hippe projectnamen, én creeërt in de werkelijkheid allesbehalve echte helden.
Imane Belguenani is Brussels parlementslid sinds juni 2024. Met Free the City wil ze het stedelijk liberalisme nieuw leven inblazen, via opiniestukken, ontmoetingen en concrete voorstellen voor een vrijer en sterker Brussel.